الگوی مصرف اسلامی (محدودیت ها و مفروضات)

خداوند متعال نعمت های بی کران را بی دریغ به انسان عطا فرموده است. از آنجا که خداوند سبحان انسان را آفرید، تنها اوست که از ساختار و ساز و کارهای وجودی وی آگاهی کامل داشته و تمام قوانین و مقرراتی که در جهت اعتلای وی در قالب شریعت وضع می کند دارای حکمت و توجیه پذیر است. در بعد مصرفی، برای انسان قوانین و مقرراتی وجود دارد که او را در یک چارچوب اصولی خاصی قرار داده و موفقیتش را در راستای حرکت در این چارچوب تضمین می کند. بی تردید یک فرد مسلمان که می خواهد در فضای شریعت قرار گیرد با محدودیت-هایی برای انجام مصارفش روبرو است. در واقع شریعت اسلام با آموزه های خود در قالب کتاب و سنّت معصومین علیهم السلام، بایدهای رفتار مصرفی فرد مسلمان را تبیین نموده و اهداف و انگیزه های او را نیز مطابق با این آموزه ها، در او نهادینه می کند. شناخت درست از قوانین و مقرارت و همچنین محدودیت های مصرفی یک فرد مسلمان در چارچوب دین اسلام، برای تبیین الگوی مصرف نقش حیاتی دارد. در این تحقیق تلاش شده است ضمن شناخت این عوامل به بررسی پیش فرض ها و مفروضات این الگو پرداخته شود. در ادامه از آنجا که همین عوامل، مفروضات و محدودیت ها هستند که باعث ایجاد تفاوت رفتاری می گردند، تفاوت های عمده رفتار مصرفی بین فرد مسلمان و یک فرد در اقتصاد متعارف بررسی گردیده است. این تفاوت ها یک الگوی مصرفی مستقل در اسلام متفاوت از الگوی مصرفی سرمایه داری را اثبات نمود. سوالات و فرضیه هایی که در این تحقیق مطرح شده، اغلب در مورد وجود الگوی مصرف مستقل است که مفروضات و محدودیت های متفاوت از مفروضات و محدودیت-های موجود در الگوی مصرف سرمایه داری را می طلبد. روش انجام این تحقیق نیز توصیفی، تحلیلی و اسنادی بوده است و از اسناد مربوطه بصورت کتاب، مقاله و پایان نامه استفاده شده است. همچنین به منظور تحلیل رفتار مصرفی مصرف کنندگان مسلمان، جامعه اسلامی مفروضی در نظر گرفته شده و رفتار مصرفی جامعه ی عینی تحلیل نشده است. در این تحقیق این نتیجه بدست آمده است که عمده ی مفروضات و محدودیت های فرد مسلمان متفاوت از یک انسان اقتصادی در نظام سرمایه داری است و از این رو الگوی مصرف اسلامی با توجه به محدودیت ها و مفروضات خاص خود شکل می گیرد. در الگوی مصرف اسلامی، یک فرد مسلمان درآمد خود را ابتدا به مصارف خود شامل مصارف واجب اختصاص می دهد. درآمد مازادی را که بعد از مصرف فرد مسلمان باقی می ماند، می تواند به انفاق اختصاص یابد یا سرمایه گذاری گردد تا در دوره های زمانی بعدی انفاق موثرتری صورت گیرد و نیازهای مصرفی خود فرد نیز به شکل مطلوب تری تأمین گردد.